چگونه از دام بيماري‌هاي قلبي و عروقي رهايي يابيم؟


 

نويسنده: بيتا مهدوي




 
امروزه بيماري‌هاي قلبي و عروقي عامل 25 تا 45درصد از كل مرگ و ميرها در جهان است و نيز اولين عامل مرگ و مير و پنجمين عامل از كارافتادگي و ناتواني انسان‌ها، به حساب مي‌آيد و پيش‌بيني مي‌شود با توجه به روند كنوني تا سال 2025 ميلادي بيشتر از 35 تا 60درصد از موارد مرگ و مير در جوامع مختلف را بيماري‌هاي قلبي و عروقي تشكيل دهند.
هر سال حداقل 20ميليون نفر از حملات قلبي جان سالم به در مي‌برند كه نيازمند مراقبت‌هاي پزشكي مداوم و پرهزينه هستند.
كارشناسان معتقدند تغيير سبك و شيوه زندگي و گرايش افراد به عادات نامناسب غذايي، شيوع گسترده‌اي پيدا كرده است و مهم‌ترين عوامل خطر در كشورهاي در حال توسعه عبارتند از مصرف دخانيات، فشار خون بالا، مصرف الكل، كلسترول بالاي خون، افزايش وزن، مصرف كم ميوه و سبــزيجات، نبود فعاليت‌هاي فيزيكي مناسب بدني و مصرف داروهاي غيرمجاز.
آنان همچنين مي‌گويند بسياري از بيماري‌هاي قلبي ـ عروقي با كنترل عوامل اصلي خطر، قابل پيشگيري‌ است. در كشورهاي پيشرفته با توجه به خسارات وسيع اقتصادي و انساني ناشي از اين بيماري، برنامه‌ريزي و پيگيري‌هاي مستمر از اوايل دهد 1960 ميلادي به منظور كنترل عوامل خطر قلب و عروق به عمل آمده است. در اين كشورها برنامه كنترل و پيشگيري بيماري‌هاي قلبي و عروقي در قالب يك عزم ملي با استراتژي و اهداف زمان‌بندي مشخص و تأمين منابع انساني اعمال شده، به نحوي كه ميزان مرگ و ميرهاي ناشي از بيماري‌هاي قلبي و عروقي، كاهش چشمگيري داشته است.
در كشور ما نيز برنامه پيشگيري از اين مرگ و ميرها از طريق تلفيق تلاش‌هاي ساده و كم‌هزينه در سطح ملي با كاهش عوامل مهم خطرآفرين مانند فشار خون و كلسترول بالا، چاقي و استعمال دخانيات به اجرا درآمده است.

رتبه سوم بيماري‌هاي قلبي و عروقي
 

دكتر باقر لاريجاني، رئيس دانشگاه علوم پزشكي تهران در مصاحبه با خبرگزاري ايسنا با بيان اين كه بيماري‌هاي قلبي و عروقي مقام سوم را در مرگ و مير بيماران دارد، مي‌گويد: بعد از بيماري‌هاي روحي و رواني و حوادث، بيماري‌هاي قلبي و عروقي مقام سوم را در مرگ و مير افراد دارد، به طوري كه هر سال عمر مفيد يك و نيم ميليون نفر از مردم را تحت تأثير قرار مي‌دهد.
وي مي‌افزايد: متاسفانه سونامي بزرگي از شيوع بيماري‌هاي قلبي و عروقي در راه است كه اگر با آن مقابله نشود، در آينده نزديك با روند گسترش اين نوع بيماري‌ها مواجه خواهيم شد.
دكتر لاريجاني با تأكيد بر اين كه بايد براي خدمات قلب و عروق در كشور برنامه روشني داشته باشيم، اظهار مي‌دارد: اگر بخواهيم توسعه همه‌جانبه در حوزه‌هاي سلامت ايجاد كنيم، بايد همه جنبه‌هاي آن را نظير آموزش، پژوهش و درمان را در برنامه‌ريزي‌ها لحاظ كنيم و سرمايه‌گذاري‌هاي عظيمـــي را براي مبارزه با اين بيماري‌ها، انجام دهيم.
او با اشاره بر نقش جدي بيمارستان‌ شهيد رجايي در كنترل و درمان بيماري‌هاي قلبي و عروقي كشور، اين مركز را مأمني براي بستري بيماران قلب از سراسر كشور مي‌داند و مي‌گويد: با توجه به افزايش مراجعه بيماران از مناطق مختلف كشور به بيمارستان شهيد رجايي، ميزان خدمات‌درماني ارائه شده در آن بيش از ظرفيت بيمارستان صورت مي‌گيرد، كه براي حل اين مشكل بايد چاره‌انديشي شود.

شيوع بيماري‌هاي‌ قلبي در كشور
 

دكتر طاهره سماوات ـ متخصص قلب و عروق و سرپرست اداره قلب و عروق وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي در مورد شيوع‌ بيماري‌هاي قلبي در كشور به گزارشگر روزنامه اطلاعات مي‌گويد: آخرين بررسي‌ها نشان مي‌دهد كه حدود 39درصد از مرگ‌ها در كشور، به علت بيماري‌هاي قلبي و عروقي است كه عوامل خطر آن هم عبارتند از فشار خون بالا، ديابت، چاقي و اختلالات چربي خون و نيز به اصطلاح ريسك فاكتورهايي مانند كم‌تحركي، مصرف دخانيات و تغذيه نامناسب، عوامل خطر را تشديد مي‌كنند.
دكتر سماوات مي‌افزايد: حدود 3/17درصد از جمعيت كشور از 15 تا 64 سال مبتلا به فشار خون هستند و اين در حالي است كه اگر بخواهيم آمار افراد بالاي 64 سال را در نظر بگيريم، تعداد كساني كه به فشار خون مبتلا هستند، بسيار بيشتر مي‌شود.
بررسي‌ها نشان مي‌دهد معمولاً حدود 30درصد از افرادي كه بين سنين 60 تا 70 سال هستند، فشار خون دارند و قريب به 70درصد افراد بالاي 70 سال نيز از فشار خون رنج مي‌برند.
اين متخصص قلب و عروق در مورد آمار اضافه‌وزن و چاقي مي‌افزايد: اضافه‌وزن و چاقي افراد در كشور ما، به‌خصوص در خانم‌ها بالا است، تا آنجا كه بيش از 50درصد از خانم‌هاي ايراني اضافه وزن دارند. همچنين 7/16درصد افراد جامعه نيز قند خون بالا دارند.
از سوي ديگر بيش از 50درصد از افراد جامعه كه بين 15 تا 64 ساله هستند، تحرك كافي ندارند. زندگي كم‌تحرك صرف‌نظر از اين كه باعث به وجود آمدن بيماري‌هاي زيادي مي‌شود، منجر به چاقي مي‌شود و چاقي هم زمينه‌ساز ديابت و فشار خون است.نكته مهم اين است كه معمولا‌ً تنها يك عامل مهم خطر در فرد وجود ندارد، بلكه يك گروه از عوامل خطر در افراد ديده مي‌شود.
براي همين اگر يك عامل خطر‌زا وجود داشته باشد، يك درصد باعث ايجاد بيماري‌هاي قلبي مي‌شود، ولي زماني كه عوامل خطر‌زا يك مجموعه مي‌شوند، اثرات بيماري چندبرابر افزايش مي‌يابد، به طوري كه گاهي از 100درصد هم بيشتر مي‌شود.
به گفته دكتر سماوات، بررسي‌ها نشان داده است فردي كه ديابت دارد، با مشكل فشار خون و اختلالات چربي هم روبرو است و اگر چاق هم باشد، اين عوامل خطرساز، او را با سرعت بيشتري به سمت بيماري‌هاي قلبي و عروقي مي‌برند. ضمن آن كه بايد به اين نكته توجه كنيم فردي كه ديابت آشكار پيدا مي‌كند، دچار مشكلات زيادي خواهد شد. به عنوان مثال يك فرد ديابتي كه داراي اختلالات انسوليني است و ممكن است به انسولين مقاومت نشان دهد و نتواند سطح گلوگز را در خون به خوبي نگه دارد، ابتدا لوزالمعده و پانكراس تلاش مي‌كند كه اين احساس كمبود را مرتفع كند، اما بعد از مدتي به جايي مي‌رسد كه ديگر نمي‌تواند اين وظيفه را انجام دهد و خودش نارسا مي‌شود. كه در اين صورت بيمار با 2 مشكل مقاومت به انسولين و كمبود ترشح انسولين روبه‌رو مي‌شود.
زماني كه فرد به مقاومت به انسولين مبتلا شده باشد سيستم قلب و عروق كرونر او تحت تأثير قرار مي‌گيرد و بيماري‌ در او به وجود مي‌آيد.

ارزيابي سلامت
 

سرپرست اداره قلب و عروق وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي همچنين يادآوري مي‌كند: ما نبايد اين تصور را از خودمان داشته باشيم كه هميشه سالم هستيم و نيازي به آزمايش نداريم.
بايد به فكر خودمان باشيم و سلامت خودمان را ارزيابي كنيم زيرا بسياري از بيماري‌ها به اصطلاح خفته هستند و زماني آشكار مي‌شوند كه بيماري عوارض خودش را بجا گذاشته است.
ما بايد چاقي را كنترل كنيم، اضافه وزن قابل كنترل است و اگر برنامه‌ريزي درست و اصولي و فعاليت‌هاي بدني به ميزان حداكثر نيم ساعت در روز داشته باشيم مي‌توانيم وزنمان را ثابت نگاه داريم.
بايد تغذيه‌مان را مناسب كنيم و با يك متخصص تغذيه مشورت كنيم بايد طرز غذا پختمان را اصولي كنيم تا بتوانيم ابتلا به بيماري‌ها را به تعــويق بيندازيم. بايد مهارت‌هاي زندگي را ياد بگيريم و استرس‌هايمان را كنترل كنيم.
به هر حال زندگي ماشيني استرس‌زا است و افراد را تحت فشارهاي روحي و رواني قرار مي‌دهد. از اين رو بايد ياد بگيريم كه با اين شرايط كنار بياييم، زيرا كه استرس زمينه‌ساز يكسري عوامل خطرزا مانند فشار خون است و به همين دليل در صورت نياز بايد به روان‌پزشك مراجعه و با استرس‌ها مقابله كنيم.
ما فراموش كرده‌ايم قلبي داريم كه مهربانانه 24 ساعته كار مي‌كند و بايد مراقب آن باشيم. متاسفانه كارهاي روزمره و سختي زندگي باعث شده است كه از سلامت خودمان غافل بمانيم. شعار روز جهاني قلب عبارت است از «دنياي سالم، خانه سالم و قلب سالم». منظور اين است كه اگر مي‌خواهيم قلب سالمي داشته باشيم بايد در خانـــه‌اي زندگي كنيم كه زمينه‌هاي سلامت در آن فراهم باشد، بايد آرامش و تغذيه مناسب وجود داشته باشد و در اين شرايط است كه قلب هم سالم مي‌مــــاند. اين يك شعار ايده‌ال است و هر يك از ما به تنهايي مي‌توانيـــم علاوه بر اين كه سلامت خودمــان را تضمين كنيم و به سهم خود در تامين سلامت اجتماعي نيز نقش داشته باشيم.

پيشگيري از بيماري‌هاي قلب و عروق
 

موضوع مهم ديگر در مورد بيماري‌هاي قلبي و عروقي پيشگيري از ابتلا به آنها است. دكتر سماوات در اين باره مي‌گويد: ما بايد ياد بگيريم كه از ابتلا به بيماري‌هاي قلبي عروقي پيشگيري كنيم و در صورت مبتلا شدن، بدانيم كه چگونه بايد با بيماري برخورد كنيم و در برابر آن، چه رفتاري داشته باشيم؟ بايد علايم بيماري‌هاي قلبي را بشناسيم تا اگر خداي ناكرده يكي از نزديكان ما دچار اين عارضه شد، بدانيم بايد چكار كنيم و چگونه به كمك احياي قلب او بشتابيم؟ احياي قلبي كار بسيار ساده‌اي است و بايد اين كار را ياد بگيريم و مردم نيز بايد آن را از ما بخواهند، تا به آنها آموزش دهيم.خيلي وقت‌ها فرد دچار درد در قفسه سينه مي‌شود و با خوردن عرق نعناع و يا نبات سعي در بر طرف كردن درد مي‌كند، اين در حالي است كه افراد بخصوص اشخاص ميانسال در چنين مواقعي بايد به پزشك مراجعه كنند تا او قضاوت كند كه آيا فرد مشكل قلبي دارد يا نه؟
در صورتي كه بيمار دير به پزشك رسانده شود، ممكن است قسمت زيادي از قلب او از بين برود و شخص دچار نارسايي‌هاي قلبي شود.

حملات قلبي
 

دكتر انسيه مشتاق ـ استاد دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي در مورد بيماري‌هاي قلبي به گزارشگر روزنامه اطلاعات مي‌گويد: بيماري‌هاي قلبي و سكته‌هاي مغزي قاتلان شماره يك سلامت انسان ناميده مي‌شوند و زندگي افراد مستعد را تهديد مي‌كنند. بيماري قلبي و عروقي شامل مجموعه بيماري‌هاي قلبي و عروقي خوني است،‌زماني كه عروق بدن بخصوص شريان‌ها دچار سختي يا به اصطلاح تصلب شرائين مي‌شوند، نمي‌توانند خون را به خوبي به نقاط مختلف بدن برسانند.
افزايش كلسترول در خون منجر به تشكيل پلاك‌هاي كوچكي مي‌شود كه با بزرگ شدن و تشكيل لخته عروق خوني را مسدود مي‌كنند و يا از ديواره رگ‌ها جدا مي‌شوند. زماني كه اين لخته در عروقي قرار بگيرد كه قلب را تغذيه مي‌كند، باعث حملات قلبي مي‌شود.
حملات قلبي معمولاً ناگهاني و شديد است و گاهي باعث زمين‌خوردن بيمار مي‌شوند. بسياري از حملات قلبي هم به آهستگي اتفاق مي‌افتند و منجر به دردهاي خفيف و ناراحتي‌هاي جزيي مي‌شوند كه دراين صورت افراد ديرتــــر به دنبال كمك مي‌روند. دكتر مشتاق مي‌افزايد: علايم معمول قلبي شامل احساس ناراحتي و درد در قفسه سينه (درد معمولاً در وسط قفسه سينه احساس مي‌شود ولي پس از كمتر از چند دقيقه مقداري كاهش مي‌يابد، ولي بار ديگر شروع مي‌شود. اين درد مانند احساس فشردگي در قفسه سينه است.
ناراحتي در بخش‌هاي بالايي بدن با علايمي مانند درد در هر دو بازو، پشت گردن و چانه و معده و تنگي نفس است. ساير علائم عبارتند از تهوع، تعريق سرد و احساس سبكي در سر.
نكته مهم اينجاست كه در زنان بيشتر علائم تنگي نفس، تهوع و استفراغ و درد در پشت و چانه‌ها ديده مي‌شود. در صورتي كه شما و يا ساير افراد خانواده‌تان دچار اين ناراحتي‌ها شويد، نبايد بيش از 5 دقيقه منتظر بمانيد، بلكه بايد سريعا به پزشك مراجعه كنيد.

ناراحتي‌هاي قلبي در زنان
 

اين پزشك متخصص با اشاره به اين مطلب كه دردهاي قلبي در زنان ديده نمي‌شود، مي‌گويد: تشخيص بيماري قلبي در زنان كمي سخت‌تر از مردان است. درد قفسه سينه در زنان خيلي جدي گرفته نمي‌شود، چرا كه درد بيشتر در شانه‌ها وجود دارد. علايم قلبي با روش‌هاي تشخيص مانند آنژيوگرافي مشخص نمي‌شود و دقت بسياري از آزمايش‌هاي قلب زنان به اندازه دقت اين آزمايش‌ها در مردان نيست.
همچنين تست ورزش و نوار قلب كمتر علايم قلبي را در زنان نشان مي‌دهد و از اين رو علايم ديرتر كشف مي‌شوند و زنان بيشتر در معرض حملات قلبي و مرگ قرار مي‌گيرند. به همين دليل به زنان توصيه مي‌شود، علايم و عوامل خطر بيماري‌هاي قلبي را بشناسند تا در تشخيص بيماري، به پزشك بيشتر كمك كنند.
معمولا تصور نمي‌شود كه درد قفسه سينه در زنان مربوط به بيماري‌هاي قلبي باشد وعلايم معمول درد قلبي يعني گرفتگي قفسه سينه و گسترش درد به بازوها و پشت در زنان وجود ندارد و بيشتر علايم غيرمعمول مانند شكايت از درد شكم، مشكلات تنفسي و احساس خستگي غيرقابل توجيه در آنان مشاهده مي‌شود، درد قلبي در زنان بيشتر در شانه‌ها وجود دارد.
دكتر مشتاق مي‌افزايد: افرادي كه شرايط ابتلا به بيماري‌هاي قلبي را دارند، بايد هر شش ماه يك بار تحت معاينه‌هاي دوره‌اي قرار گيرند تا در صورت وجود هر نشانه‌اي از بيماري‌ قلبي يا تنگي عروق، به موقع درمان شوند. بعضي بيماري هاي مرتبط با دريچه‌هاي قلب در اطفال يا در دوران نوجواني، خود را نشان مي‌دهند كه اين افراد بايد هميشه تحت نظر باشند تا عوارض بيماري كاهش يابد.
اگر هر فرد روزانه نيم ساعت تند راه برود، احتمال ابتلاي او به بيماري‌هاي قلبي 20 درصد كم مي‌شود. سيگار نكشيدن، مصرف نكردن غذاهاي چرب و كنترل چربي و فشار خون، احتمال ابتلاد به بيماري هاي قلبي را تا 50 درصد كاهش مي‌دهد.

توصيه‌هايي براي داشتن قلب سالم
 

سيگار نكشيد: خطرناك‌ترين عامل ابتلا به بيماري‌هاي قلبي و عروق، سيگار است. اگر سيگاري هستيد، همين الان آن را ترك كنيد.
شناسايي عوامل خطر: اگر يك عضو نزديك خانواده مانند پدر، مادر، خواهر يا برادرتان، بيماري قلبي داشته است يا دارد، شما در معرض خطر بيماري قرار داريد. بيماري‌هاي سخت مانند ديابت، خطر بيماري‌هاي قلبي را در افراد افزايش مي‌دهد. از اين رو اگر در اين رده قرار داريد، مراقب سلامت خود باشيد.
كنترل كلسترول و فشار خون: حداقل سالي يك بار كلسترول و فشار خون خود را كنترل كنيد و اگر اعداد آن‌ها بالا بود، با پزشك مشورت و آن را كنترل كنيد.
تمرينات مرتب ورزشي: قلبتان به حداقل 20 دقيقه ورزش 3 بار در هفته نياز دارد. نوع ورزش هم زياد مهم نيست و مي‌تواند قدم‌زدن يا دويدن باشد. اما در پايان اين 20 دقيقه بايد نفس نفس بزنيد و عرق كنيد.
منبع:http://www.ettelaat.com
ارسال توسط کاربر محترم سایت :hasantaleb